Rus menşeli “Yaka” adlı hazır giyim markası ile Kırgız tüketiciler arasında “kültür yağmacılığı” (cultural approprition) tartışması yaşanıyor.
Altın-Orda Haber Ajansının haberine göre, Rus etno-giyim markası Yaka’nın tasarımcısı Anna Obydenova, Kırgızistan’ı ziyaret ettiği sırada yerel kültürden etkilendi. Obydenova, tasarımlarında geleneksel Kırgız motiflerini ve desenlerini kullandı. Ayrıca markanın “stilistik özelliklerinin” özgün olduğunu öne sürerek, kopyalanmasının yasak olduğunu ve ihlal edenlerin de mahkemeye verilebileceğini açıkladı.
Markanın internet sitesinde veya sosyal medya hesabında, kullanılan desenlerin ve motiflerin Kırgız Türklerinin kültürüne ait olduğuna dair hiçbir ifade yer almadığı ve sadece “doğu kültüründen” bahsedildiği anlaşıldı.
Bununla birlikte ilgili markanın internet sayfasında, markanın “stilistik özelliklerinin” kopyalanmasının yasak olduğunu ve ihlal edenlerin mahkemeye verilebileceğini söyleyen bir telif hakkı metni olduğu ortaya çıktı.
Bu durum üzerine bazı Kırgız Türkleri, kültür yağmacılığı (cultural approprition) yaptığını iddia ettikleri Yaka markasına karşı boykot kampanyası başlattı. Bu kapsamda yerel zanaatkârlar Rus şirketle iş birliği yapmayı reddetmeye çağrıldı. Ayrıca, Yaka markasına uluslararası düzeyde dava açılması istendi.
Yaka’nın resmî internet sayfasında, markanın “Kırgızistan’ın bağımsızlığının 100. yıldönümü şerefine” yaratıldığını iddia eden bir açıklamaya yer verildi. Oysa Kırgızistan Cumhuriyeti’nin Sovyetler Birliği’nden 1991 yılında, 34 yıl önce ayrılarak bağımsızlığını kazandığı biliniyor.
Markanın kurucusu Obydenova, kültür yağmacılığı (cultural approprition) iddiasını reddederek, “Kırgızlar bana annem gibi yazıyor. Neden Rusça yazıyorsunuz? Kırgızca yazın. Size ulusumdan ödünç aldığınız ve bana özel olarak küfürler yazdığınız dilde hitap edeceğim: Gidin ve Rusça’yı daha iyi öğrenin. Sizi okumak gözlerimi acıtıyor.” dedi.
Sosyal medya kullanıcısı Kırgız Türkleri de Obydenova’ya sert yanıtlar verdi.
Bir kullanıcı, “Atalarımız tarafından yaratılan geleneksel desenler üzerinde nasıl telif hakkı talep edilebilir?” ifadelerini kullanırken, başka bir kullanıcı Rusların özgün bir şey icat etmediğini belirterek, bu bakımdan geleneksel Türk desenlerinin çalınmasını “olağan” karşıladı.
(Kaynak: Kırım Haber Ajansı)