Arama
Servisler
Sosyal Medya

Polyesterle pamuk ayrılacak plastiğe hammadde olacak

Bilim insanları poli-pamuk karışımı kumaşların geri dönüşüm sorununu çözmek için yeni bir yöntem geliştirdi. Pamuğun tamamen kumaştan ayrıştırıldığı yeni yöntem ile mevcut polyester yeniden işlenebilir hale gelecek. Bu yöntem sayesinde biyo-bazlı plastikler için yenilenebilir hammadde sağlanabilecek.

Bilim insanları poli-pamuk karışımı kumaşların geri dönüşüm sorununu çözmek için

Tekstil sektörü, küresel karbon emisyonlarının yüzde 8’inden sorum­ludur. Sektörde kilogram başı­na havaya 2 kilogram karbondi­oksit salınır. Öte yandan UNE­CE’nin 2018 yılında paylaştığı rakamlara göre de tüm tekstil ürünlerinin yüzde 85’inin çö­pe gittiği belirtilmektedir. Bu nedenle tekstil atıklarının geri dönüşümü gezegenin geleceği açısından kritik öneme sahip­tir. Tekstil sektöründe özellik­le dönüşümü zor olan poli-pa­muk atıklarının geri dönüşümü için yeni bir çalışma gerçekleş­tiren araştırmacılar, poli-pa­muk gibi karışımlı kumaşla­rın kimyasal işlenmesinin, biyo-bazlı plastikler için yeni­lenebilir hammadde sağladığı­nı ortaya koydu.

Araştırma, Nature Commu­nications dergisinde yayın­landı. Amsterdam Üniversite­si (UvA) Endüstriyel Sürdü­rülebilir Kimya grubundaki araştırmacılar, poli-pamuk tekstil atıklarının geri dönüş­türülmesi sorununa çözüm bulduklarını duyurdu.

Geliş­tirilen çalışmada işlem; oda sıcaklığında süper konsant­re hidroklorik asit kullanıla­rak tüm pamuğun kumaştan tamamen çıkarılmasıyla baş­lıyor. Pamuk, yenilenebilir plastikler gibi biyobazlı ürün­ler için hammadde olarak kul­lanılabilen glikoza dönüştü­rüldü. Geriye kalan polyester lifler ise mevcut polyester geri dönüşüm yöntemleri kullanı­larak yeniden işlenebilir hale getirildi. Avantium şirketiyle iş birliği halinde geliştirildi­ği belirtilen bu çalışma ile po­li-pamuk tekstil atığı sorunu­nun çözülmesi amaçlanıyor.

Yüksek verimlilikle dönüşüm için etkili yöntem

Çalışma, UvA’nın Van ‘t Hoff Moleküler Bilimler Enstitü­sü’nde (HIMS) Endüstriyel Sürdürülebilir Kimya grubu­na yarı zamanlı profesör olarak başkanlık eden Prof. Gert-Jan Gruter tarafından yönetildi. Çalışmaya ilişkin değerlendir­mede bulunan Avantium Baş Teknoloji Sorumlusu Gruter, “Tekstil atıklarındaki pamuk­tan glikozu geri kazanabilmek, glikozun biyo-bazlı bir ham­madde olması nedeniyle bu­na önemli bir katkıdır. Şu anda mısır ve buğdaydan elde edilen nişastadan üretilmektedir. Bi­yokütleden büyük ölçekte plas­tik üretmeye başladığımızda, dünya çok miktarda gıda dışı glikoza ihtiyaç duyacaktır. Bu yöntem, polipamuğun hem pa­muk hem de polyester bileşen­lerini yüksek verimlilikle ge­ri dönüştürmek için ilk etkili yöntem” dedi.

Makalenin ilk yazarı olan Gruter’in doktora öğrenci­si Nienke Leenders, Hollanda Araştırma Konseyi NWO ta­rafından finanse edilen ve şu anda yaklaşık olarak yarı yol­da olan dört yıllık MiWaTex projesi kapsamında birçok test gerçekleştirdi. Proje, tekstil ayırma ve geri dönüştürme şir­keti Wieland, iş kıyafeti üreti­cisi Groenendijk Bedrijfskle­ding, Hollanda giyim ve tekstil endüstrisi ticaret birliği Mo­dint ve polyesterin kimyasal geri dönüşümü için ileri tek­noloji geliştiricisi CuRe ile iş birliğini içeriyor.

Çalışmanın yer aldığı ma­kalede, Nature Leenders’ın Avantium’un patentli Dawn Teknolojisi için pilot tesi­sini kullanarak yaptığı de­neyler anlatıldı. Dawn Tek­nolojisi, başlangıçta gıda dı­şı bitki bazlı hammaddeleri (örneğin odun) glikoz ve lig­nine dönüştürmek için geliş­tirilmişti. Temel özelliği, oda sıcaklığında yüzde 43 ora­nında konsantre hidroklorik asit kullanması idi. Leenders, Avantium’un Dawn pilot tesi­sinde gerçek tüketici sonrası polipamuk atık tekstil parti­lerini test etti. Pamuk selülo­zunun endüstriyel olarak ilgili koşullar altında glikoza tama­men hidrolize edilebileceği ortaya çıktı. Kumaşın polyes­ter kısmı bozulmadan kaldı ve kolayca ayrılabildi. Deneme­ler, ölçeklenebilirlik ve mali­yet etkinliğini gösteren yük­sek glikoz verimleri gösterdi.

‘Tekno-ekonomik analiz olumlu’

Araştırmaya ilişkin değer­lendirmede bulunan Prof. Gert-Jan Gruter, “Araştırma polikoton tekstillerin gerçek endüstriyel ölçekte geri dö­nüştürülmesi ve gıda dışı gli­kozun ilk ticari kullanılabilir­liğinin temelini atıyor. Birçok taraf bu iki şeyden birini yap­maya çalışıyor ancak henüz kimse başaramadı. Tekno-e­konomik analizimiz oldukça olumlu görünüyor . Amacı­mız, ortaklarımızla birlikte bu teknolojiyi ticarileştirme­nin bir sonraki aşamasına ta­şımak. Bu nedenle, biyo-rafi­neri yaklaşımıyla elde edilen gıda dışı glikozu pazarla­yan ilk kişi olabiliriz” diye konuştu.

Çıkan pamuk farklı endüstrilerde kullanılabilir

İşlemden elde edilen pamuktan elde edilen glikozun da, polimerler, reçineler ve çözücüler dahil olmak üzere çok çeşitli endüstriyel uygulamalarda kullanılabileceği belirtildi. Hatta Avantium tarafından, PET şişelere yenilenebilir bir alternatif sunan biyobazlı PEF polyesterinin (polietilen furanoat) üretiminde önemli bir bileşen olan başlıca ürünü 2,5-furandikarboksilik asit (FDCA) üretmek için kullanılabileceği örneği verildi. İşlemin ayrıca polyesterin polipamuktan tamamen geri dönüştürülmesini sağladığı ifade edildi.. CuRe tarafından gerçekleştirilen testlerle belirlendiği gibi, yeni bakir polyester oluşturmak için kimyasal olarak geri dönüştürülebilecek.

(Kaynak: Dünya gazetesi)