Ay, pandemi döneminde “dibi gören” sektörün 2021’in ikinci yarısından itibaren toparlandığını ve 2022’yi güçlü bir performansla kapattığını vurguladı. Ancak 2023’te küresel ekonomideki gerileme, yüksek enflasyonun tüketimi vurması ve müşteri siparişlerindeki kesintilerin sektörü yeniden zora soktuğunu belirtti. Bu küresel faktörlere, artan iş gücü maliyetleri ve rekabetçi olmayan döviz kuru gibi yerel sorunların eklenmesiyle konkordato, iflas, toplu işten çıkarma ve kapanma haberlerinin arttığına dikkat çekti.
Çarpıcı veriler
-
Sektör istihdamı, uzun yıllar sonra ilk kez 1 milyonun altına geriledi.
-
Buna rağmen 2024 sonunda ihracattaki küçülme %5-6 ile sınırlı kaldı ve sektör 20 milyar dolar dış ticaret fazlası verdi.
-
İstihdamın %45’i kadınlardan, %17’si ise gençlerden oluşuyor. Ay, bu kaybın “kitlesel refah kaybı” ve kırılgan gruplar için sosyal riske dönüşebileceği uyarısında bulundu.
Sektörün dayanakları ve acil çağrı
Kaliteli ve sürdürülebilir üretim, uzun vadeli müşteri ilişkileri, tam entegre üretim kapasitesi ve dirençli sanayicilerin sektörü ayakta tuttuğunu belirten Ay, sanayicilere şu çağrıyı yaptı:
“Geçici olduğunu umduğumuz bu durumu en az hasarla atlatıp, siparişler geri geldiğinde fabrikaları, makineleri, ham maddeleri ve işçileriyle üretime hazır olun.”
Destek talepleri ve çözüm önerileri
Ay, sektörün rahatlatılması için acil önlemler istedi:
-
Rekabetçi Kur Politikası: Uluslararası rekabeti koruyacak düzenlemeler.
-
İşçilik Maliyeti Düzenlemesi: Asgari ücret ve toplu sözleşme maliyetlerinde (850-1.550 dolar bandı) geçici indirim.
-
SGK ve İşsizlik Fonu Ertelemesi: İşçi çıkışı dondurulması koşuluyla, SGK primleri ve 360 milyar TL’yi aşan İşsizlik Sigortası Fonu paylarının 6 ay ertelenip, 2026-2027’de faizsiz ödenmesi.
-
Kısa Çalışma Ödeneği: Pandemide olduğu gibi istihdam koruma desteği.
-
KOSGEB Desteğinin Genişletilmesi: Orta ve büyük ölçekli firmaların da yararlanabilmesi.
Yetenek dönüşümü şart!
Ay, “ikiz dönüşüm”ün (dijitalleşme ve sürdürülebilirlik) sektörü kökten değiştirdiğini vurguladı:
-
AB başta olmak üzere 17 yeni düzenleme üreticileri doğrudan etkileyecek.
-
LinkedIn 2025 raporuna göre, çalışanlarda “yeniliklere adaptasyon ve sürekli öğrenme” yetkinliği öne çıkıyor.
-
Sendika, “Makine Operatörleri için Dijital Okuryazarlık” ve “Sürdürülebilirlik Elçileri” gibi eğitimlerle mevcut çalışanların yetkinliklerini artırıyor.
-
Gençlerin sektöre kazandırılması için METEM’lerle teknik eğitim iş birlikleri sürdürülüyor.
Av. Başar Ay, makalesini şu vurguyla tamamladı:
“Geçici bir kayıp yaşasak da 1 milyon insana iş sağlayan, istihdamda lider bir endüstriyiz. Bu gücümüzü korumak için tüm paydaşlara sorumluluk düşüyor.”