“Dünyaya Mal Olan Giysiler: İrlanda’nın Tekstil Atığı Sorunu” başlıklı raporda, tekstil atığının temel nedenleri arasında aşırı tüketim, yetersiz geri dönüşüm altyapısı ve düşük maliyetli, kısa ömürlü giysiler üzerine kurulu moda endüstrisi gösteriliyor.
Küresel ölçekte tekstil sektörü, sera gazı emisyonlarının yaklaşık %10’undan sorumlu – bu oran, havacılık ve deniz taşımacılığının toplam emisyonundan daha fazla. İrlanda’da ise atılan giysilerin büyük bölümü çöp sahalarında ya da yakma tesislerinde son buluyor. Yalnızca %35’lik bir kısmı, bağış mağazaları ve giysi toplama noktaları aracılığıyla toplanıyor. Ancak bu sistemler, İrlanda’nın ulusal atık yönetimi stratejisinin bir parçası değil.
EY’nin belirttiğine göre, İrlanda’da şu anda gelecek altı neslin giyim ihtiyacını karşılayacak kadar fazla giysi bulunuyor.
Tüketici bilinci eksik
EY İrlanda Baş Risk Sorumlusu ve Tüketici Ürünleri ile Perakende Sektör Lideri Colette Devey, “Future Consumer Index raporumuz, alışveriş ve giyim alışkanlıklarımızı değiştirmemiz gerektiğini ortaya koyuyor. İrlandalı tüketicilerin yalnızca %39’u giyim ve ayakkabı alırken fiyat yerine sürdürülebilirliği tercih edeceğini belirtiyor” dedi.
“Buna karşılık, taze gıda ürünlerinde %53 oranında daha sürdürülebilir seçeneklere yöneliyoruz. Daha kaliteli ürünler seçerek, ikinci el giysileri tercih ederek ve onarım gibi sürdürülebilir uygulamaları destekleyerek atıkları azaltabilir ve gelecek nesiller için çevreyi koruyabiliriz.”
Yeni düzenlemeler geliyor
Yaklaşan AB mevzuatı, iş dünyasını harekete geçmeye zorlayabilir. AB’nin güncellenmiş Atık Çerçeve Direktifi, tekstil atıklarının ayrı toplanmasını zorunlu kılıyor. Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) kapsamında moda şirketleri, tüketici sonrası atıklarını yönetmekle yükümlü olacak.
2026’da yürürlüğe girecek Döngüsel Ekonomi Yasası ve 2028’de uygulanacak Sürdürülebilir Ürünler için Eko-Tasarım Yönetmeliği gibi gelecek düzenlemeler, satılmayan giysilerin imhasının yasaklanması ve dijital ürün pasaportu zorunluluğu gibi daha katı sürdürülebilirlik kriterleri getirecek.
EY Sürdürülebilirlik Hizmetleri Lideri Derarca Dennis, “Tekstil atığına yönelik yeni yasalar büyük bir fark yaratabilir. Şirketleri ürettiklerinden sorumlu tutarak çevreyi koruyan ve atığı azaltan daha iyi uygulamaları teşvik edebiliriz” diye ekledi.
Çözüm için iş birliği şart
EY, sorunun çözümü için koordineli bir eylem planı gerektiğini vurguladı. İrlanda hükümetinin sürdürülebilir üretimi teşvik etmesi ve zararlı uygulamaları sınırlandırması çağrısında bulunulurken, tüketicilerin de giysilerini onararak, ikinci el alışveriş yaparak ve daha az tüketerek etkilerini azaltabileceği belirtildi.
İş dünyası için ise yenilenebilir malzemelere yatırım yapmak, dayanıklı, yeniden kullanılabilir ve geri dönüştürülebilir ürünler tasarlamak önemli adımlar olarak sıralandı.
EY, “Döngüsel bir ekonomi yaratmak kolektif ilerlemeyle mümkündür. Herkes bilinçli küçük adımlar attığında, etki dönüştürücü olur. İşleri yoluna koymak için henüz geç değil. Hükümet, iş dünyası ve tüketicilerin iş birliğiyle ekonomiyi büyütürken atıkları ortadan kaldırabiliriz” mesajını verdi.