Sektör, hammadde ve üretim için başta Çin, Hindistan, Bangladeş ve Pakistan olmak üzere Asya ülkelerine bağımlılığını sürdürürken, moda trendleri halen Fransa, İtalya, Almanya, İngiltere ve ABD tarafından belirleniyor. Ancak McKinsey & Company ve Business of Fashion verileri, moda dünyasının odağında radikal bir kayma öngörüyor. Buna göre, gençlerin yerini “Gümüş Nesil” olarak adlandırılan 50 yaş üstü tüketiciler alıyor. 2025’te küresel harcamalardaki büyümenin yüzde 48’inin bu grup tarafından gerçekleştirileceği tahmin ediliyor.
Sürdürülebilirlik zorunluluğu ve “Yavaş Moda”nın yükselişi
Bu demografik değişim, teknoloji, ekonomi ve özellikle de sürdürülebilirlik kaygılarıyla birleşiyor. Yılda 92 milyon ton atık üreten sektörün çevresel etkileri artık kabul edilemez boyutlara ulaşmış durumda. Marmara Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. İsmail Usta, “fast fashion” (hızlı moda) akımının yavaşladığını belirterek, yerini daha uzun ömürlü, geri dönüştürülebilir ve biyolojik olarak bozunabilir ürünlere dayalı “yavaş moda” anlayışının aldığını vurguluyor.
Dijital devrim ve şeffaflık: Dijital Ürün Pasaportu geliyor
Dönüşümün en somut adımlarından biri, “dijital ürün pasaportu” zorunluluğu olacak. 2050 sıfır atık hedefleri doğrultusunda, her ürünün ham maddeden mağazaya, hatta geri dönüşüm aşamasına kadar tüm yaşam döngüsü dijital olarak izlenebilecek. Sosyal gereklilikler, karbon ayak izi, su ayak izi ve enerji tüketimi gibi kritik veriler bu pasaportlara işlenecek. Tüketiciler, satın almadan önce bir ürünün sürdürülebilirlik karnesini inceleyebilecek.
‘Uyum sağlayamayan elenecek’
Prof. Dr. İsmail Usta, bu kapsamlı değişimin sektörü baştan aşağı değiştireceğinin altını çiziyor:
-
Gümüş Nesil Etkisi: “Orta yaş üstü, bilinç düzeyi yüksek tüketiciler klasik, kalıcı ve sürdürülebilir ürünlere yönelecek. Avrupa ve ABD’de yaşlı nüfus artışı bu trendi güçlendirecek.”
-
İnsan Kaynağı: “Sektörde bilgi birikimi yoğun, üretim kaynaklarına hakim, tecrübeli teknik eleman ihtiyacı artacak. Deneyimli personel, sürdürülebilirlik dönüşümünün anahtarı olacak.”
-
Ayıklanma: “Döngüsel ekonomi ve sürdürülebilirlik gerekliliklerini karşılayan, dijitalleşmeyi tamamlayan işletmeler büyüyecek. Bu şartları sağlayamayanlar pazarda tutunamayacak.”
Tekstil ve moda endüstrisi, demografik bir kayma (Gümüş Nesil), acil çevresel zorunluluklar (sürdürülebilirlik) ve teknolojik bir devrim (dijital izlenebilirlik) üçlüsünün itici gücüyle tarihinin en büyük dönüşümlerinden birini yaşıyor. Bu değişim sadece ürünleri değil, tedarik zincirinin ham maddeden geri dönüşüme kadar tüm aşamalarını kökten etkileyecek, şeffaflığı zorunlu kılacak ve sektörün gelecek yüzünü belirleyecek.