Güneydoğu Anadolu’nun merkezi Diyarbakır’da tekstil sektörü 2024 yılında büyük kriz yaşadı, kriz 2025’te de devam edecek gibi görünüyor.
Diyarbakır’ın 2024 ihracatı hazır giyimde yüzde 36,4 oranında düşerek, 11 milyon 359 bin dolardan 7 milyon 221 bin dolara geriledi.
105 parselden 64’ü faal
Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB’nin resmi internet sitesinde yer alan verilere göre, bölgede 3.500-20.000 metrekare arasında değişen büyüklüklerde 105 adet sanayi parseli bulunuyor. OSB’de faaliyet gösteren firma sayısı ise 64.
Diyarbakır’ın üretim gücü yüksek. Yatırımcılar yeni fabrikalar inşa etmiş durumda ama üretime geçme konusunda sıkıntı büyük.
‘Biten fabrikalar üretime geçmekte kararsız’
GÜNTİAD Başkanı Sezai Ayas
Güneydoğu Tekstil Sanayi ve İş İnsanları Derneği (GÜNTİAD) Başkanı Sezai Ayas, fabrikalarını bitiren yatırımcıların neredeyse sıfırı tüketmiş, öz sermayesini bitirmiş durumda olduğunu belirterek, “Sanayicinin inşaatı bitirmesiyle iş bitmiyor. Biten fabrikalar piyasadan dolayı açıp açmamada, personel alıp almamada tereddütlü.” dedi.
‘Buğday deposu mu yapacağız burayı?’
Güneydoğu Ekspres’ten Sertaç Kayar’a açıklamalarda bulunan Ayas, “Biz bunları Diyarbakır’da iş ihtiyacı olan insanlar için açtık. Fabrikalar onların ama atıl kalmaması gerekiyor. Biz buğday deposu mu yapacağız burayı? Bizim bölgede en çok buğdaydır, samandır, muhtemelen silo gibi kullanacağız.” diye konuştu.
‘Kaliteli eleman bulamıyoruz’
Sektörün kalifiye eleman ihtiyacının had safhaya ulaştığını belirten Ayas, “Kaliteli eleman bulamıyoruz. Bir eğitim süreci var. Yaklaşık bir sene de eğitim vermek zorundayız. Bir sene eğitim verdikten sonra verim alabiliyoruz.” ifadelerini kullandı.
Mevcut firmaların kapasitelerini korumaya çalıştığını ve Diyarbakır’ın acilen desteğe ihtiyacı olduğunu kaydeden Ayaş, şunları söyledi:
‘Pazar üstünlüğümüz yok’
“Faaliyette olan arkadaşlarımız kapasitelerini korumaya çalışıyorlar. Yüzde 100 kapasiteyle çalışan çok az kişi var, fabrikaları yüzde 40, yüzde 30, yüzde 50 civarında kapasiteyle çalıştırıyoruz. Yani sağlıklı bir şekilde sipariş alamıyoruz. Özbekistan olsun Ürdün olsun Mısır olsun Endonezya olsun bunlar biraz zorluyor piyasayı. Diyarbakır ve bölgenin, batı illerinin pazarı aynı değil, bizim pazarımız çok daha dar. pazar üstünlüğü bizde olmadığı için özellikle Uzak Doğu ülkeleri bu rekabet üstünlüğünü bizden alıyor.”
‘Teşvikler 12 yıldır güncellenmedi’
Bölgeye verilen teşviklerin 12 yıldır güncellenmediğine dikkat çeken Ayas, “Örneğin İş-Kur’dan bir personel aldığımızda o eski teşviki kaybetmiş, en son 12 sene önce bir teşvik bölgemize gelmiş, yani Türkiye genelinde bir teşvik yapılmış. İsabetli bir karar aslında ama 12 senedir güncellenmemiş bu teşvik. Tam tersi olanakları kısıtlanmış. Mesela iş başvuru eğitimi İş-Kur’dan alamıyoruz.” dedi.
Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB’nin şanssızlıkları
Kuruluş çalışmalarına 2012 yılında başlanan, 2016’da tüzel kişilik kazanan Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB’de üretim 2020 yılında başladı.
Aslında hammaddeye ulaşım konusunda avantajlı olsa da tekstil altyapısı olmayan kentte sektör 2020’den bu yana bir dizi talihsizlikle karşı karşıya kaldı.
Üretimin başladığı dönemde tüm dünya Covid-19 salgınıyla karşılaştı. Bölgesel krizlerin ve savaşların bitmek bilmediği Orta Doğu’ya yakınlığının yanı sıra küresel krizle satın alma gücünün düşmesi ve talep daralması, ardından Türkiye’nin içine girdiği yüksek enflasyon süreci ve son olarak da 6 Şubat depremleri bölgede üretimi büyük sekteye uğrattı.