Bir süre önce Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile görüşerek, sektörün sorunlarını ve çözüm önerilerini aktaran Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Müşterek Başkanları Toygar Narbay ve Dr. Ümit Özüren, görüşmeye ilişkin Ekonomim gazetesi yazarı Vahap Munyar’a bilgi verdi.
Başkan Naybar, Bakan Bolat’a yaptıkları sunumu şöyle özetledi.
Hazır giyimde mevcut durum ve sorunlar
- 2023-2025 döneminde enflasyon yüzde 138 oldu.
- Ücret artışı yüzde 249’u buldu.
- Faiz yükü artışı yüzde 258’e ulaştı.
- Aynı dönemde sektörümüzde gelirler mevcut kur politikasıyla yüzde 101 artabildi. Dolar bazında yüzde 27 maliyet artışı yaşadık.
- 2022 yılında vergi öncesi kâr ortalama yüzde 10.5 düzeyindeydi. 2023’te yüzde 5.6’ya geriledi. 2024’te yüzde 5.1 zarara dönüldü. Bu yıl da ilk 6 ay yüzde 4.6 zarar görünüyor. Yıl sonunda zarar yüzde 7’yi bulabilir.
- Hazır giyim ithalatı iki yılda 1.3 milyar dolar arttı. 4.6 milyar doları buldu.
- Kilo başına ihracat gelirimiz 2021’de 11.17 Euro idi. 2024 yılında 14.05 Euro’ya yükseldi. Şu anda 15.2 Euro düzeyinde seyrediyor.
- Mısır, Fas ve Tunus’a göre yüzde 44 pahalıyız. Uzakdoğu’daki rakiplerimizin fiyatından yüzde 60 yukarıdayız. Alıcılarımız yüzde 20-25 fiyat farkını ödemeye hazır. Ancak, yüzde 60’a kadar uzanan fiyat farkını ödemek istemiyor.
Sektörün ihtiyaç ve talepleri
Toygar Narbay ve Ümit Özüren, sunumda Türk hazır giyim sektörünün ihtiyaç ve taleplerini de şöyle sıraladı:
- Döviz kuru enflasyonla paralel hareket etmeli ve gerçek değerine getirilmeli ya da ihracatçılara yaptıkları net ihracatın yüzde 10’u kadar döviz dönüşüm desteği verilmeli.
- Eriyen işletme sermayeleri, referans faizin yarısı kadar değişken faiz oranı ile uzun vadeli kredilerle tamamlanmalı, reeskont kredilerinde faizin tahsilatı dönem sonunda yapılmalı.
- Eximbank kredi destekleri 2018’de olduğu gibi toplam ihracat değerinin yüzde 16’sı seviyesine çıkartılmalı, vadeler uzatılmalı, ihracatçının limitleri KGF ve diğer düzenlemelerle yükseltilmeli.
- Hazır giyim tesislerinin İstanbul’dan Anadolu’ya taşınmasını teşvik için mevcut makinaları için de “sıfırmış gibi” destek verilmeli.
- KOBİ’ler için tekstil, hazır giyim, deri ve mobilya sektörlerine dönük çıkarılan “çalışan başına 2 bin 500 lira istihdam desteği” ölçek gözetmeksizin tüm firmalara verilmeli.
Narbay, “Unutmayalım, büyükler batarsa küçükler yaşayamaz.” ifadelerini kullandı.
‘2022 seviyelerine dönülürse Türkiye kazanır’
Ümit Özören, talep ettikleri desteklerle sağlanacak etkiyi şu sözlerle açıkladı:
“Türk hazır giyim sektöründe rekabet gücü artışı sağlanırsa. En azından 2022 yılı seviyesine dönülebilirse Türkiye kazanır. Çünkü, yeni yatırım ve ek ithalat yapmadan 5 milyar dolarlık üretim artışı sağlanır. İhracatta 3.5 milyar dolarlık artış sağlanabilir. İstihdamda da 145 bin kişilik artış olur.”
Çalışan emekliden SGK primi alınmasın
TGSD Başkanları Toygar Narbay ve Dr. Ümit Özüren, EYT’nin işletmelerde, üretimde yarattığı şu etkiye özellikle işaret ettiler:
“EYT ile sadece işgücü değil, know how kaybı da yaşandı. EYT ile kaybedilen know how ve işgücünün işletmelere dönüşünü sağlayacak destekler verilmeli, kayıt dışılığı önlemek için emekli çalışanlardan SGK primi alınmamalı.
‘Kocası çalışan kadından sağlık desteği alınmasın’
TGSD, kadınların istihdama katılımı konusunda da şu öneriyi getirdi:
“Kadınların işgücüne katılımlarının sağlanması için kocası sosyal güvenlik sistemine dahil olan ve çalışma hayatına dahil olmayan kadınların SGK primi 3 yıl boyunca alınmamalı. Kocası çalışan kadının SGK priminde sağlık desteği bölümü çıkarılsın. Çalışmayan kadın zaten kocasının SGK sağlık güvencesinden yararlanıyor. Çalışan kadın da sağlık güvencesinde aynı kapsamda tutulabilir.
Bölgesel asgari ücret
Asgari ücretle ilgili de şu çağrı yapıldı:
“Bölgesel asgari ücretle ilgili çalışma yapılmalı ya da asgari ücret için verilen destekler bölgesel gelişmişliğe göre düzenlenmeli.”
Bakan Bolat, nisan ayı ortalarında yapılan görüşmenin ardından yaptığı açıklamada “Tekstil için tüm adımlar atılacak” demişti.